Có không ít người cao tuổi vẫn khỏe mạnh bình thường, thỉnh thoảng cólúc đang nằm hoặc đang ngồi đứng lên đột ngột thấy xây xẩm mặt mày, choáng váng, nếu không kịp ngồi ngay xuống sẽ bị ngã.
Hiện tượng này chỉ xảy ra trong một thời gian rất ngắn, từ mấy giây đến1-2 phút, thỉnh thoảng mới xảy ra, ngay sau đó trở lại trạng thái bìnhthường. Vì vậy nhiều người xem
thường không chú ý đến. Nguyên nhân gây ra do bị hạ huyết áp đột ngột khi thay đổi nhanh tư thế từ nằm hoặc ngồi sang đứng thẳng. Hiện tượng hạ huyết áp như thế có thể xảy ra ở bất cứ ai, nhưng hay gặp nhất ở người 60 tuổi trở lên, không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và sinh hoạt nên không có gì đáng ngại.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp nó cũng gây ra hậu quả xấu làm người bệnh bị ngã do xây xẩm choáng váng quá đột ngột. Người cao tuổi bị ngã trường hợp này thường nguy hiểm, gây thương tích nghiêm trọng như chấn thương sọ não, vỡ xương hông, gẫy cổ xương đùi, gãy tay chân, phải làm phẫu thuật cấp cứu nhiều khi cũng không kịp, dẫn đến những hậu quả đáng buồn.
Trong một số ít trường hợp, hiện tượng hạ huyết áp đột ngột khi đang nằm hoặc ngồi đứng dậy đột ngột còn có thể gây ra đột quỵ, dấu hiệu của một bệnh nặng khác. Nếu thấy hiện tượng hạ huyết áp tư thể này xảy ra thường xuyên, ta không nên xem thường mà phải đi khám xem mình có mắc bệnh gì không để điều trị kịp thời. Đặc biệt nếu hiện tượng xây xẩm lại kèm theo một trong những triệu chứng: nhức đầu dữ dội đột ngột, mắt nhìn mờ không rõ, ù tai, giảm thính lực, chóng mặt, choáng váng, một bên chân bị yếu hẳn, bước đi lảo đảo không vững, đột nhiên không cầm nắm được nữa, hoặc đau ngực, nhịp tim nhanh chậm bất thường, tê dại các đầu ngón tay, có cảm giác như kiến bò hay kim châm ở một bàn tay hoặc bàn chân, thì phải đi khám ngay v.v... Trong những trường hợp này xây xẩm không còn là dấu hiệu của hạ huyết áp đơn thuần nữa mà có thể là những dấu hiện báo động trước tai biến mạch máu não, tai biến tim mạch... người bệnh cần được khám và điều trị kịp thời có thể tránh được những hậu quả nghiêm trọng.
Về cách xử trí, đối với những trường hợp hạ huyết áp tư thế bình thường, hiện tượng choáng váng, xây xẩm thường nhẹ, chỉ xảy ra rất nhanh, từ vài giây đến vài phút và thỉnh thoảng mới xảy ra, ít ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh hoạt nên không có gì đáng ngại. Khi bị choáng váng hoặc xây xẩm, ta nên nằm hoặc ngồi xuống ngay, các dấu hiệu trên sẽ hết nhanh chóng.
Về lâu dài, người bệnh cần có biện pháp bảo vệ và tăng cường sức khỏe tốt, ăn uống đầy đủ, năng tập thể dục thể thao, chú ý các động tác tập luyện tăng khối lượng cơ bắp chân giúp máu lưu thông tốt. Cố gắng tránh những thay đổi tư thế đột ngột. Khi nhặt một vật dưới đất, không đứng cúi xuống lấy mà nên ngồi xổm để lấy.
BS Kim Minh